Uluslararası Ceza Mahkemesi
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) bugünlerde gündeme geliyor. Ben de biraz bu mahkemeyi ve ABD ile ilişkisini anlatmak istiyorum. Dudak uçuklatıcı bilgiler.
UCM 2002’de yürürlüğe girdi. (Bu demektir ki mahkeme bu tarihten sonra yaşanacak suçları yargılayabilir) Yargıçları ise Mart 2003’de çalışmaya başladı.
Bu mahkeme İHAM gibi devletleri değil, kişileri yargılıyor.
Genişletilmiş Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleriyle ortak bir gelecek ve ortak bir birlik, amaçları arasında. (BOP’u anımsatıcı bir tanım) Yargı yetkisine 4 tür suç giriyor.
1. Soykırım Suçu
2. İnsanlığa Karşı İşlenen Suçlar
3. Savaş Suçları
4. Saldırı Suçu
1. Soykırım Suçu : 1948 tarihli “Soykırım suçunun önlenmesi ve cezalandırılması sözleşmesi”ni aynen kabul etmiş tanım itibariyle. Ulusal, etnik, dini ya da ırki grubun tamamen ya da kısmen yok edilmesi gerekiyor. Yani amaç yok etme olmalı, tamamen yada kısmen olmalı.
2. İnsanlığa Karşı İşlenen Suçlar : Sivil halka yönelmiş olması, Yaygın veya Sistematik olması gerekiyor. (PKK teröristlerinin Türk vatandaşlarına yönelik Yaygın ve Sistematik saldırıları bu suç kapsamında).
3. Savaş Suçları : Bir planın veya politikanın parçası olmalı veya böyle bir plan-politika olmasa da bu tip suçların büyük çapta işlenmesinin parçası olmalı.
4. SALDIRI SUÇU : Tüzükte tanımlanmamış. Bu yargı yetkisi tüzüğün yürürlüğe girmesinden 7 yıl sonra mahkemenin saldırı suçu bakımından yargı yetkisini belirleyen bir hüküm kabul edilerek yürürlüğe girmesiyle başlayacak. ( Yani 2009 yılında tanımlanacak bir tanım ve bu tarihten sonra ki suçlar için bir tanım söz konusu. Bu madde ABD’nin BOP planının esas noktalarını hangi yıllar içinde tamamlayacağını, hangi yıllarda büyük savaşlar olacağını tanımlar). Ancak ABD bu Roma Tüzüğü’ne taraf değil. Ama uluslararası camianın baskılarıyla 2009’dan önce taraf olur belki deniyor. (Ancak mahkeme taraf olamayan devbletlerin vatandaşlarını da yargılayabiliyor)
Bu listede Terör Suçu yok (Türkiye devleti, terör suçlarının listeye konulması için çok uğraştı ama başarılı olamadı).
Bu tüzüğe 100 ülke taraf. 7 ülke aleyhe oy kullandı (ABD), Türkiye çekimser oy kullandı.
ÖNEMLİ : Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) ilk olarak Temmuz 2002 de kabul ettiği bir kararla BM tarafından oluşturulan veya izin verilen harekâtlar için, bu operasyonlarda yer alan ve Ceza Mahkemesi tüzüğüne taraf olmayan devletlerin vatandaşlarının yargılanabilmelerini, 12 ay süreyle ileri attı. (yani bu sürede işlenen suçlar için yargılanamazlık getirildi).
Haziran 2003 te karar bir kez daha 12 ay süreyle uzatıldı ( buna Almanya, Fransa, Suriye çekimser oy kullandı) Haziran 2004 de bir karar alınacakken , geri çekiliyor (Irak’ta işlenen işkencelerden ötürü)
Ancak ABD öyle bir sistem getirdi ki, kimse kendisinin askerinden şikayetçi olamıyor ve de yargılatamıyor. Bu da şöyle oldu. X, Y’den şikayetçi; X ile Y anlaşırsa, Y UCM’ye gitmiyor. ABD kendisinin yargılanmasına olanak tanımayacak bu ikili anlaşmaları 82 ülkeyle yaptı. Bunlar cezasızlık anlaşmaları diye biliniyor. Bırakın failin UCM’ye gitmesini yargılanmıyor bile. 2’li anlaşmayı imzalamayan devletin “askeri yardımı kesiliyor”.
ABD Kongresi kararı (özet): “UCM İLE İLGİLİ HER TÜRLÜ İŞBİRLİĞİ YASAKLANMIŞTIR. (AĞUSTOS 2002). EĞER MEVZU BAHİS DEVLET 2’Lİ ANLAŞMAYA TARAF DEĞİLSE, ASKERİ YARDIMI KESİLİR”
Mahkemenin önünde şu an iki dava söz konusu. 1i Kongo, 1i Uganda ile ilgili.
TEVFiK BiR / 24.Haziran.2005
